
Η επιχειρηματικότητα δεν περιορίζεται στα σουβλατζίδικα, τις καφετέριες, τα κομμωτήρια και τα μπουζουξίδικα. Δεν είναι αποκλειστικό δικαίωμα των αποφοίτων σχολών management, των βιομηχάνων, των οικογενειακών επιχειρήσεων ή των τεχνολογικών startups. Η επιχειρηματικότητα, σε αντίθεση με ό,τι μπορεί να σου λέει ο κάθε ειδικός, δεν είναι ούτε "ομάδα", ούτε "ηγεσία", ούτε startup, ούτε "κοινωνική εταιρική ευθύνη", ούτε "δίκτυο". Σύμφωνα με τον Peter Drucker, τον άνθρωπο που όρισε με τους απλούστερους όρους την επιχειρηματικότητα και την καινοτομία στον 20ο αιώνα, η επιχειρηματικότητα είναι μια συμπεριφορά. Όχι χαρακτηριστικά προσωπικότητας, όχι έμπνευση, όχι ιδιοφυία, όχι εφευρετικότητα, όχι πτυχία. Συμπεριφορά!
Και γιατί είναι συμπεριφορά; Επειδή απαιτεί παρατηρητικότητα και αίσθηση της Αλλαγής, ανατροπή και αποδιοργάνωση. Επειδή απαιτεί παρεμβατικότητα και αντοχή στο ρίσκο και τις δυσκολίες. Επειδή μπορεί να το κάνει οποιοσδήποτε αρκεί να μάθει, να καταλάβει και να αποδεχθεί τους όρους και τις βασικές της έννοιες. Είτε είσαι εσωστρεφής είτε εξωστρεφής άνθρωπος μπορείς να την μάθεις και να την εξασκήσεις. Είτε έχεις κεφάλαιο να επενδύσεις είτε παλεύεις με τα κύματα για να ορθοποδήσεις, μπορείς να την εξασκήσεις. Είτε είσαι απόφοιτος πανεπιστημίου είτε απόφοιτος δημοτικού μπορείς να την μάθεις και να την εξασκήσεις, Και μάλιστα πολλές φορές, όσο λιγότερη συστεμική παιδεία κατέχεις τόσο ευκολότερο είναι να απαγκιστρωθείς από όλες εκείνες τις αρλούμπες που σου επιβάλουν πως να σκέφτεσαι και πως να επιχειρείς. Και που ποτέ δεν σου μαθαίνουν πως να "κοιτάς" την αγορά.
Η επιχειρηματικότητα είναι πράξη παρεμβατική.

Δεν βελτιώνει απλώς τους πόρους και τις διαδικασίες αλλά τα αλλάζει προς όφελος παραγωγής νέων αξιών, νέας ικανοποίησης του πελάτη, νέας ζήτησης. Δεν επαναλαμβάνει συνεχώς το ίδιο μοντέλο παραγωγής/εξυπηρέτησης αλλά ψάχνει πως θα εκμεταλευθεί την παραμικρή αλλαγή ώστε να δημιουργήσει νέο σημείο επαφής με τον πελάτη ή νέα ωφέλεια ή νέους πελάτες ή μια νέα αγορά ή μια νέα διαδικασία εξυπηρέτησης.Ο επιχειρηματικός άνθρωπος όχι μόνο δεν φοβάται την Αλλαγή αλλά την επιδιώκει. Την εκμεταλεύεται και την μεταλάσσει σε νέα προϊόντα, νέες υπηρεσίες, νέες μεθόδους και διαδικασίες παραγωγής, νέο marketing, νέους τρόπους διανομής. νέες μεθόδους διοίκησης και management. Η επιχειρηματικότητα είναι συνώνυμη με το ρίσκο και την αβεβαιότητα και εξοικειωμένη με την αποτυχία. Όσο και να προσπαθούν πολλοί να το αρνηθούν ή να το μετασκευάσουν, Αλλαγή, Επιχειρηματικότητα και "σιγουριά" δεν πάνε μαζί. Σιγουριά αν θες πάνε στο δημόσιο ή κάνε ό,τι βλέπεις να κάνουν οι πολλοί. Ή μην κάνεις τίποτα (σιγουριά είναι κι αυτό). Εάν θες να λειτουργείς επιχειρηματικά πρέπει να καταλάβεις και να αποδεχτείς το ρίσκο και την αβεβαιότητα που συνοδεύουν κάθε νέο εγχείρημα. Ρίσκο γιατί μπορεί να κάνεις λάθος υποθέσεις, να δεις λάθος την αγορά, να κάνεις λάθος εκτίμηση μεγεθών ή σε λάθος χρόνο ή να χρησιμοποιήσεις λάθος πόρους. Αβεβαιότητα γιατί πρέπει -ακόμα και σωστά να τα είδες όλα- να περιμένεις εάν και πότε και σε ποιον βαθμό η προσφορά σου θα γίνει αποδεκτή από την αγορά. Μην τις φοβάσαι αυτές τις έννοιες. Τις περισσότερες φορές, ειδικά σε σοβιετικές οικονομίες όπως η δικιά μας, το μεγαλύτερο ρίσκο είναι να μην αλλάξεις και να μην κάνεις το βήμα που θα σε πάει παραπέρα κι έτσι παραμένεις να βαλτώνεις σαν οικονομία σε μη παραγωγικές διαδικασίες που επιβαρύνουν και την κοινωνία με χίλιες δυο παρενέργειες (ανεργία, δυστυχία, δημογραφικά προβλήματα, δημοσιονομικούς εκτροχιασμούς, οργή, κοινωνικές αντιδράσεις).
Είναι λοιπόν όλες οι επιχειρήσεις εκ προοιμίου επιχειρηματικές;

Όχι! Δεν είναι επιχειρηματική μια επιχείρηση που απλά ανοίγει ένα κατάστημα συνεχίζοντας ένα μοτίβο που έχει επαναληφθεί χιλιάδες φορές. Δεν είναι επιχειρηματική μια επιχείρηση που έκλεισε επειδή δεν ήθελε να προσαρμοστεί σε νέες αξίες και νέα δεδομένα και αντί να επενδύσει και να αλλάξει προτίμησε να διαφυλάξει τα κέρδη της εις βάρος της συναλλαγής με τον πελάτη. Επιχειρηματική είναι η επιχείρηση που καθετοποιεί την παραγωγή, τα συστήματα ελέγχου και την διανομή της (ΜΙΚΕΛ). Είναι η επιχείρηση που "είδε" την βιομηχανική παραγωγή γύρου και μπαίνει με δική της αλυσίδα καταστημάτων και δικό της branding στο εξωτερικό (ΜΕΓΑΣ ΓΥΡΟΣ). Είναι τα "Today stores", η Incrediblue, το Taxibeat, η Insurance market, το ΘΕΣ ΓΑΛΑ, το masticha shop, η DIAMANT, που φαίνεται να έπιασαν το μύνημα της Αλλαγής και δρουν επιχειρηματικά προσφέροντας νέες αξίες σε υπάρχουσες αγορές που εξυπηρετούνταν ανεπαρκώς ή σε νέες αγορές ή με νέα προϊόντα ή με νέα διανομή. Επιχειρηματικές λοιπόν είναι οι επιχειρήσεις που περικλείουν τα στοιχεία που αναφέραμε και συμπεριφέρονται σανδυναμικές οντότητες, αναζητούν συνεχώς και είναι δεκτικοί στην Αλλαγή που θα φέρει νέες αξίες, νέα ζήτηση, νές αγορές. Η επιχειρηματικότητα δεν είναι μεροκάματο. Δεν ευδοκιμεί στην συντήρηση. Χρειάζεται περιβάλλον & χαρακτήρα δυναμικό.
Η AMAZON, η APPLE, η Virgin, η ΝΙΚΕ και άλλες εταιρίες τέτοιου μεγέθους, επιχειρούν συστηματικά, δεν επαναπαύονται στα κέρδη τους, οδηγούν τις εξελίξεις, παράγουν το ένα προϊόν πίσω από το άλλο και συνεχώς προάγουν την εμπειρία και την αίσθηση ικανοποίησης του πελάτη. Τώρα θα μου πεις "μ'αυτές τις εταιρίες θα ταυτιστούμε ρε μάστορα;". Αυτές οι επιχειρήσεις κάποτε ήταν πολύ μικρές. Και μεγάλωσαν επειδή εκμεταλεύτηκαν το μικρό τους μέγεθος για να μπούνε σφήνα στην αγορά με κάτι που κανείς δεν προσέφερε. Δεν αντέγραψαν στείρα αλλά επιχείρησαν.
Η ουσία είναι η συμπεριφορά εκείνη που αποδέχεται και προωθεί την αλλαγή και την προαγωγή νέων αξιών για την αγορά και τον πελάτη.
Η AMAZON, η APPLE, η Virgin, η ΝΙΚΕ και άλλες εταιρίες τέτοιου μεγέθους, επιχειρούν συστηματικά, δεν επαναπαύονται στα κέρδη τους, οδηγούν τις εξελίξεις, παράγουν το ένα προϊόν πίσω από το άλλο και συνεχώς προάγουν την εμπειρία και την αίσθηση ικανοποίησης του πελάτη. Τώρα θα μου πεις "μ'αυτές τις εταιρίες θα ταυτιστούμε ρε μάστορα;". Αυτές οι επιχειρήσεις κάποτε ήταν πολύ μικρές. Και μεγάλωσαν επειδή εκμεταλεύτηκαν το μικρό τους μέγεθος για να μπούνε σφήνα στην αγορά με κάτι που κανείς δεν προσέφερε. Δεν αντέγραψαν στείρα αλλά επιχείρησαν.
Η ουσία είναι η συμπεριφορά εκείνη που αποδέχεται και προωθεί την αλλαγή και την προαγωγή νέων αξιών για την αγορά και τον πελάτη.
Είναι όλοι οι επιχειρηματίες επιχειρηματικοί;
Όχι! Για όλους τους λόγους που αναφέραμε. Λίγοι πραγματικά επιχειρούν και αλλάζουν τις αξίες και τα δεδομένα ενώ οι περισσότεροι απλά συντηρούν μια κατάσταση ή επαναλαμβάνουν γνωστά επιχειρηματικά και επαγγελματικά μοτίβα. Δυστυχώς στην τριτοκοσμική επιχειρηματικά Ελλάδα, όλοι ονομάζονται "επιχειρηματίες" και μπαίνουν κάτω από την ίδια ταμπέλα και όσοι απλά επαναλαμβάνουν τα ίδια και τα ίδια (καταστηματάρχες, έμποροι, επαγγελματίες) κι εκείνοι που πραγματικά προσπαθούν να αλλάξουν και να φέρουν νέες αξίες στην αγορά. Στον ορισμό του "επιχειρηματία" έχουμε ένα θέμα μετάφρασης και επεξήγησης. Καλώς ή κακώς, η επιχειρηματική γλώσσα είναι κατάκτηση του δυτικού κόσμου και μερικές έννοιες δύσκολα μεταφέρονται σε ακριβή Ελληνική μετάφραση. Τουτέστιν, "επιχειρηματικός άνθρωπος" είναι ο entrepreneur (γαλλική λέξη) ενώ "επιχειρηματίας" είναι ο businessman. Ο entrepreneur-επιχειρηματικός άνθρωπος είναι εκείνος που δρα δυναμικά, κυνηγάει τις ευκαιρίες και δεν διστάζει να αλλάξει τα πάντα και να δημιουργήσει νέα δεδομένα, ενώ ο businessman είναι ο -ας το πούμε- συντηρητικός επιχειρηματίας που προσπαθεί να βελτιώσει ή απλά να διατηρήσει τις επιχειρήσεις του χωρίς όμως κάποιο ριζικό τρόπο λειτουργίας ή ανατροπής. Και πάλι, πολλές φορές οι δυο έννοιες ταυτίζονται. Οι αγγλόφωνοι μεταξύ τους καταλαβαίνονται μια χαρά όταν αναφέρονται σ'αυτά τα δυο διαφορετικά πράγματα. Στα Ελληνικά όμως αυτά είναι ψύλλοι στα άχυρα και έτσι μάθαμε να λέμε "επιχειρηματία" τον οποιονδήποτε μη-μισθωτό έχει ένα μαγαζί, Δεν είναι έτσι όμως.

Ελπίζω όλα τα παραπάνω να σε βοηθάνε να σχηματίσεις μια βασική εικόνα περί επιχειρηματικότητας και ποιος είναι ο Επιχειρηματικός Άνθρωπος. Είναι η διαφορά ανάμεσα στην συντήρηση και την αλλαγή. Ανάμεσα στην βελτιστοποίηση της υπάρχουσας και την δημουργία νέας αξίας. Είναι ο δυναμισμός και η αποδοχή της Αλλαγής που κάνει την διαφορά. Η παρατηρητικότητα, η δημιουργικότητα, ο τρόπος αντίληψης της επιχείρησης ως δυναμική συναλλαγή και όχι ως κάτι στατικό, η συνεχής αναζήτηση ικανοποίησης του πελάτη και δημιουργίας Νέας Ζήτησης. Είναι η διαφορά ανάμεσα στην κλασσική οικονομική αντίληψη κατά την οποία αναζητάται η βέλτιστη ισορροπία, και την θεωρία της "δημιουργικής καταστροφής" κατά την οποία το παλιό αποσυντίθεται σιγά-σιγά και δίνει την θέση του στο νέο. Επιχειρηματικότητα είναι η συστηματική παρέμβαση πάνω σε πόρους και διαδικασίες ώστε να παραχθούν αγαθά που ικανοποιούν τον πελάτη, νέες αξίες και νέα ζήτηση. Κάθε ριζική αλλαγή σε μια γνωστή και αποδεδειγμένη μέθοδο χρησιμοποίησης πόρων και ο εμπλουτισμός αυτών με νέες ιδιότητες και ικανότητα παραγωγής πλούτου μπορεί να θεωρηθεί ως Kαινοτομία. Εάν η Eπιχειρηματικότητα είναι η συμπεριφορά τότε η Kαινοτομία είναι το εργαλείο του επιχειρηματικού ανθρώπου. Θα την δούμε κι αυτήν παρακάτω.