Μην πας σε σεμινάρια startup. Μην ακολουθείς το "οικοσύστημα", μην ψάχνεις για βραβεύσεις και δημοσιότητα νομίζοντας ότι όλα αυτα συνεπάγονται επιτυχία. Μην χάνεις τον χρόνο και τα χρήματά σου πληρώνοντας σεμινάρια να σου μάθουν Lean Method, πως να μιλάς σε επενδυτές και VC's, πως να κάνεις customer interviews και AB testing. Δεν είναι για σένα. Δεν είναι αντιπροσωπευτικά της μικρομεσαίας τάξης πραγμάτων. Δεν είναι μοντέλο που μπορεί να επεκταθεί σε μικρομεσαία επιχειρηματικότητα. Είναι ένα πολύ μικρό κομμάτι της αγοράς το οποίο δεν αφορά τους περισσότερους από εμάς. Είναι λάθος να νομίζεις ότι ο τρόπος των startups είναι κατάλληλος ως mainstream τρόπος να χτίσεις επιχείρηση. Τα πιτσιρίκια που την πατάνε δικαιολογούνται γιατί business δεν ξέρουν και εντυπωσιάζονται από τα φύκια για μεταξωτές κορδέλες που τους πουλάνε όλοι όσοι προμοτάρουν αυτή την ιστορία. Οι υπόλοιποι πρέπει να προσέξουν πολύ το startup παραμύθι.
Τι είναι τα startup
Είναι ένα προϊόν εξαγώγιμο της Sillicon Valley. Αντικατοπτρίζουν έναν τρόπο λειτουργίας και αντίληψης της αγοράς που χρησιμοποιεί η Κοιλάδα εδώ και δεκαετίες και αφορά την εισαγωγή προϊόντων νεάς τεχνολογίας και την γρήγορη ανάπτυξη μέσω επενδυτικών κεφαλαίων. Νέα τεχνολογία, νέοι πιθανοί χρήστες παρουσιάζονται ως απόδειξη χρήσης στους επενδυτές ώστε να αναπτυχθεί περαιτέρω η έρευνα προϊόντος και να πάνε το προϊόν στην αγορά και το περιβόητο “scaling”. Και όλα αυτά γρήγορα (εξ ου και η κουλτούρα του fail fast, pivot, grow fast κλπ), γρήγορα να αποτύχει η πρώτη version, γρήγορα να πετύχει η επόμενη version, γρήγορα να πάνε στην αγορά, γρήγορα να ρθει το exit. Να ρευστοποιηθεί η επένδυση των επενδυτών και όλοι μαζί να ποζάρουν με χαμόγελα της Colgate ότι τάχα μου έσωσαν τον κόσμο.
Γιατί τα startup δεν κάνουν για σένα.
Όλο αυτό δεν έχει καμμία σχέση με σένα που ψάχνεις μέθοδο για να φτιάξεις μια μικρομεσαία επιχείρηση. Ένα σουβλατζίδικο, ένα φωτοτυπάδικο, ένα κομμωτήριο, ένα καφέ, ένα eshop, μια μικρή οικοτεχνία, μια αγροτική επιχείρηση, ένα σχεδιαστικό γραφείο, μια εμπορική επιχείρηση, μια b2b υπηρεσία. Καμμία σχέση. Εσύ ψάχνεις τα βασικά της επιχειρηματικότητας, θες να βρεις κάτι που οι άνθρωποι θέλουν και αγοράζουν και να εξυπηρετήσεις το κοινό σου με μια δυνατή προσφορά. Να έχεις πωλήσεις και έσοδα και να στηριχθείς σε οργανική ανάπτυξη ώστε εν καιρώ να σταθείς στα πόδια σου και να αναπτυχθείς περαιτέρω. Άρα προτεραιότητά σου και προτεραιότητα κάθε νέας επιχείρησης είναι οι Πελάτες όχι οι χρήστες και οι επενδυτές. Στο είπα ξανά, εάν δεν έχεις πελάτες μην πας να ξεκινήσεις καν. Εάν δεν έχεις αποφασίσει ποιους στοχεύεις και ποια είναι η Αξία του Πελάτη, μην πας να φτιάξεις προϊόντα, θα αποτύχεις οικτρά. Μην πας να κάνεις AB testing, customer interviews και άλλες τέτοιες βλακείες εάν δεν ξέρεις την αγορά σου, εάν δεν ανήκεις στο κοινό σου, δεν πρόκειται να χαμπαριάσεις τι ανάγκες/επιθυμίες έχουν και τι αγοράζουν άρα θα αποτύχεις. Το προϊόν σου δεν μπορεί να είναι μισό όταν βγει στην αγορά. Δεν έχεις χρόνο να «ανακαλύπτεις πελάτες» κάνοντας ατελείωτες υποθέσεις μέσα σε ένα ωκεανό αναξιόπιστης πληροφορίας με κριτήριο χειρότερο από 8χρονο παιδί που έχει ήδη πιει το cool aid και είναι έτοιμος για startup σταυροφορία. Ένας ακόμη λόγος που τα startup δεν είναι για σένα είναι η λατρεία της «ιδέας», κάτι που είναι χαρακτηριστικό των τεχνολόγων που όμως ελάχιστη σχέση έχει με την πραγματική αγορά η οποία ορίζεται από το τι θέλει και αγοράζει ο πελάτης. Όχι τις φαντασιώσεις που μπορεί να έχει ο κάθε entrepreneur στο κεφάλι του. Δεν χρειάζεσαι ιδέα για να φτιάξεις επιχείρηση. Δεν χρειάζεσαι «ομάδα» και ένα κάρο άλλα πράγματα που σου είπα ότι είναι άχρηστα για μια νέα.μικρή επιχείρηση. Basics χρειάζεσαι....
Τι δεν σου λένε (ή αργείς να καταλάβεις)
- Αν η μπίζνα σου δεν περιέχει ισχυρό τεχνολογικό στοιχείο δεν έχεις καμμια ελπίδα να πλησιάσεις επενδυτές. Κανείς τους δεν ενδιαφέρεται για οτιδήποτε non-tech. Δεν δέχονται προτάσεις παρά μόνο για τεχνολογικά projects και μερικές φορές μόνο αν προέρχονται από συγκεκριμένους τομείς. Κάτι φυσικά που ανατρέπει όλο το μοντέλο "startup για όλους" γιατί αν δεν έχεις ελπίδα να πάρεις λεφτά από επενδυτές τότε τι να το κάνεις το startup method;
- Οι θερμοκοιτίδες, επιταχυντές, μέντορες, σεμινάρια & event (και όλος ο startup ιδρυματισμός) βγάζουν λεφτά από τους σταρταπάδες, παρέχουν δηλαδή υπηρεσίες σε επαγγελματίες οπότε έχουν συμφέρον να σε κάνουν να πιστέψεις ότι τα startup είναι για όλους. Είναι κακό να πουλάνε υπηρεσίες; Όχι φυσικά. Είναι κακό όμως να τρως το παραμύθι του “οικοσυστήματος” λες και έγινε για σένα. It’s just business...
- Όλο το hype των startups είναι συναίσθημα (η μυθοποίηση της αποτυχίας, η λατρεία της υπερ-εργασίας, η κουλτούρα της Sillicon Valey, ο κώδικας επικοινωνίας των developers) επειδή έτσι τρέφονται οι άνθρωποι για να ταυτιστούν με αυτό στο οποίο εργάζονται. Κάθε industry έχει την δική του κουλτούρα.
- Όλη αυτή η κουλτούρα απευθύνεται σε νεότερη γενιά με άλλο κώδικα επικοινωνίας και κοινωνικοποίησης και αίσθηση ταυτότητας. Οι νεοφυείς επιχειρήσεις δεν ξεκίνησαν πριν 10 χρόνια, πάντα υπήρχαν και πάντα θα υπάρχουν. Απλά αυτό που τώρα περνάει σαν trend ενισχύεται πολύ από την παγκοσμιοποίηση της πληροφορίας και την ανάγκη της νέας γενιάς για ένα «δικό της πράγμα» με δικιά του γλώσσα και τρόπο.
- Οι startup σεμιναριατζήδες δεν διώχνουν κανέναν από τα σεμινάρια οπότε εάν εσύ θες να κάνεις κομμωτήριο, πιτσαρία ή μίνι μάρκετ κανένας δεν σου εξηγεί ότι ήρθες σε λάθος μέρος και δεν ενδείκνυται για σένα όλο αυτό.
Ποια είναι η παγίδα
- Ότι δεν είναι για σένα και ότι θα αργήσεις να το καταλάβεις. Ειδικά στην Ελλάδα της κρίσης που άνθρωποι δημιουργικοί πνίγονται και ψάχνουν μια διέξοδο και ελπίζουν ότι τα startups είναι η λύση για όλους και όλα. Δεν είναι. Δεν χρειάζονται βραβεία, επενδυτές και τεχνολογία για να κάνεις μια πετυχημένη επιχείρηση, χρειάζεται απλά να ξέρεις πως να προσφέρεις πράγματα που οι άνθρωποι αγοράζουν.
- Η τεχνολογία μπορεί να ρισκάρει με διαφορετικές version ενός προϊόντος μέχρι να πετύχει το ακριβές επειδή είναι αγορά προσφοράς και ότι κι αν φτιάξει δεν μπορείς να μην το αγοράσεις. Η μέση μικρή επιχείρηση είναι αγορά ζήτησης (ο πελάτης έχει όλη την δύναμη) και δεν μπορεί να το κάνει αυτό γιατί ρισκάρει το κεφάλι της. Οι startuppers που ποζάρουν για επιχειρηματίες, πληρώνονται! Πληρώνονται μισθό κανονικά από τους επενδυτές τους. Ξέρεις εσύ καμμιά νέα/μικρή επιχείρηση όπου ο ιδρυτής της να πληρώνει μισθό στον εαυτό του όταν ακόμα η μπίζνα του δεν έχει τζίρο και κέρδη;...Τα startup ΔΕΝ είναι συνώνυμο της νέας επιχείρησης ούτε της μικρής επιχείρησης. Έχουν δομή και λειτουργία εντελώς διαφορετική.
- Το Lean Method (λιτή μέθοδος) που υπαινίσσονται ως βάση λειτουργίας τους είναι η απόλυτη ειρωνία αν ζυγίσει κάποιος τον πακτωλό εκατομυρρίων που ρίχνονται στα πόδια τους για να τζογάρουν με νέες τεχνολογίες. Η απλή νέα/μικρή επιχείρηση είναι ένας ναυαγός που προσπαθεί να αποδράσει από το νησί όπου ναυάγησε. Δεν γίνεται πιο Lean από αυτό.
Τελικά για ποιους είναι τα startup;
Δημιουργούς, developers, μηχανικούς software, product designers και όποιους θέλουν να εισάγουν τεχνολογικά προϊόντα (ή περιλαμβάνουν ισχυρή τεχνολογική μόχλευση) σε αγορά με γρήγορη ανάπτυξη. Για όσους έχουν ανάγκη από πολλά χρήματα και γρήγορα και δεν ενοχλούνται να κρέμονται από τους επενδυτές, να ανέχονται τρίτους να κάνουν κουμάντο στην μπίζνα τους, να πρέπει να πουλήσουν μερίδια και κομμάτια της επιχείρησής τους όταν αυτή γίνει επικερδής. Για όσους γοητεύονται από όλο αυτό το ναρκισσιστικό γαϊτανάκι των επενδυτών, παρουσιάσεων, αξιολογήσεων κλπ. Κοντολογίς όχι για το 90% των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και των ανθρώπων που αγαπάνε την αυτονομία της ιδιωτικής πρωτοβουλίας. Απλό είναι. Είναι λάθος το modus operandi των startups τελικά; Όχι. Απλά δεν είναι για σένα. Δεν είναι για την μέση μικρή επιχείρηση. Έχει πολύ θόρυβο και περιττά πράγματα. Και πολλές φορές αυτά που λύνει δεν είναι καν πραγματικά προβλήματα. Μην ακολουθείς τα startup. Αν τα μηδενικά επιτόκια των τελευταίων ετών δεν είχαν εξαφανίσει τα αποταμιευτικά κίνητρα, οι μισοί επενδυτές δεν θα ασχολούνταν με τον τζόγο της τεχνολογίας και οι μισοί startuppers θα τύλιγαν σουβλάκια αντί να σκαρφίζονται άλλο ένα food app για να τα μοιράζουνε.
