Όχι επειδή είναι αφ' εαυτού τους άχρηστες ή δεν μπορούν να βοηθήσουν αλλά επειδή δεν είναι για σένα. Μην σπαταλήσεις χρόνο κυνηγώντας τα. Δεν είναι για επιχειρηματικό ξεκίνημα ενός μικρομεσαίου και πιθανότατα αρχάριου ή εντελώς άσχετου με το επιχειρείν. Δεν θα βοηθήσουν. Χειρότερα θα στα κάνουν. Θα σου κλέψουν την προσοχή και θα σε κάνουν να ξοδέψεις χρόνο, χρήμα και πολύτιμη ενέργεια προκειμένου να τα αποκτήσεις και θα νομίσεις ότι εάν έχεις αυτά τότε πέτυχες πριν καν ξεκινήσεις. Και αντί να κάθεσαι να ψάχνεις τρόπους για το πως θα στήσεις το καλύτερο επιχειρηματικό μοντέλο στον πλανήτη, αντί να μελετάς αποκλειστικά και μόνο το τι είναι μια επιχείρηση και ποια είναι τα απολύτως απαραίτητα στοιχεία για το επιχειρηματικό σου ξεκίνημα, εσύ αντιθέτως θα ξοδεύεις όλο σου τον χρόνο προσπαθώντας να αντιγράψεις όλες αυτές τις ανοησίες που έγραψε κάποιος τελειόφοιτος κολλεγιόπαιδος στο facebook ή κάποιος 25χρονος CEO με ονειρώξεις από την Sillicon Valley.
1) Κάνε κάτι που δεν υπάρχει-που δεν έχει κάνει κάποιος άλλος.
Μην πας να ανοίξεις αγορά που δεν υπάρχει. Απλά μην το κάνεις. Για να μην υπάρχει σημαίνει πιθανότατα ότι δεν υπάρχει η ανάγκη ή δεν έχει καμμιά αξία για τον πελάτη ή ότι κοστίζει πολύ για να φτιαχτεί. Όσο κι αν το νομίζεις, δεν είσαι ανάμεσα στο τοπ-5 των καλύτερων επιχειρηματικών μυαλών στον κόσμο. Κάνε λοιπόν εκείνα που έχουν αγορά υφιστάμενη και μετρήσιμη (ανταγωνισμός σημαίνει ότι υπάρχει αγορά), που μπορείς να τα μελετήσεις με στοιχεία και όχι με ατελείωτες υποθέσεις και νυχτερινές φαντασιώσεις. Δεν είναι αυτοπραγμάτωση η μπίζνα, δεν είναι ομιλία στο TEDX όπου όλα ακούγονται ρομαντικά και εξιδανικευμένα κάτω από το φως των προβολέων. Η μπίζνα είναι δουλειά, δουλειά και πάλι δουλειά. Και τις περισσότερες φορές όχι μόνο σκληρή αλλά και βαρετή δουλειά. Γι αυτό οι περισσότεροι δεν θελουν να την κάνουν.
2) Φτιάξε την ομάδα σου.
Μπάλα θα παίξεις ή θα κάνεις δουλειά; Αν θες να φτιάξεις ομάδα προετοιμάσου να χάσεις πολύτιμο χρόνο και ενέργεια προσπαθώντας να βρεις και μετά να πείσεις άλλους ανθρώπους για το σχέδιό σου. Ειδικά στην χώρα όπου μαγικά, εν μια νυκτί, όλοι οι ψωνισμένοι άλλαξαν το όνειρο του δημόσιου υπαλλήλου με εκείνο του -ντεμέκ- επιχειρηματία. Που 7 χρόνια μέσα στην κρίση ακόμα δεν καταδέχονται να ξεκινήσουν ως συνεργάτες σε μια νέα επιχείρηση από το μηδέν χωρίς καμμία εξασφάλιση και θέλουν τίτλους και τετραψήφιους μισθούς από τα 25 τους. Καλή επιτυχία σου εύχομαι. Στείλε μας ένα γράμμα από το νησί των επιχειρηματικών ναυαγών όταν φτάσεις με το καλό.
Χάσιμο χρόνου είναι το να γυρνάς για να γνωρίσεις δυνητικούς συνεργάτες. Αν δεν μοιράζεσαι την ίδια εμπειρία, την ίδια στάση ζωής με τον άλλον, χάνεις τον χρόνο και το κουράγιο σου (γιατί θα σε φάει στην πορεία). Κάνε την δουλειά σου και ψάξε για ανάγκες, πελάτες, έσοδα. Στην πορεία θα βρεις κι ανθρώπους να συνεργαστείς. Είναι δυνατόν να μην βρεις; Σε έρημο ζεις; Θα έρθουν κι αυτοί όσο θα «τρίβεσαι» με την δουλειά και το σχέδιό σου. Απλά μην το κάνεις προτεραιότητα, μην χάνεις χρόνο ψάχνοντας επειδή κάποιος σου είπε «πρέπει να χεις ομάδα». Όπως το δίκτυο (άλλη φορά θα το πούμε αυτό) έτσι και η ομάδα χτίζεται εν καιρώ, Αφού πρώτα έχεις ξεκινήσει να τρίβεσαι με μια μπίζνα. Και σε μεγάλο βαθμό εξαρτάται και από τον χαρακτήρα σου. Άλλοι άνθρωποι αποδίδουν καλύτερα σε ομάδα, άλλοι μόνοι τους.
Χάσιμο χρόνου είναι το να γυρνάς για να γνωρίσεις δυνητικούς συνεργάτες. Αν δεν μοιράζεσαι την ίδια εμπειρία, την ίδια στάση ζωής με τον άλλον, χάνεις τον χρόνο και το κουράγιο σου (γιατί θα σε φάει στην πορεία). Κάνε την δουλειά σου και ψάξε για ανάγκες, πελάτες, έσοδα. Στην πορεία θα βρεις κι ανθρώπους να συνεργαστείς. Είναι δυνατόν να μην βρεις; Σε έρημο ζεις; Θα έρθουν κι αυτοί όσο θα «τρίβεσαι» με την δουλειά και το σχέδιό σου. Απλά μην το κάνεις προτεραιότητα, μην χάνεις χρόνο ψάχνοντας επειδή κάποιος σου είπε «πρέπει να χεις ομάδα». Όπως το δίκτυο (άλλη φορά θα το πούμε αυτό) έτσι και η ομάδα χτίζεται εν καιρώ, Αφού πρώτα έχεις ξεκινήσει να τρίβεσαι με μια μπίζνα. Και σε μεγάλο βαθμό εξαρτάται και από τον χαρακτήρα σου. Άλλοι άνθρωποι αποδίδουν καλύτερα σε ομάδα, άλλοι μόνοι τους.
3) Φτιάξε ένα business plan.
Δεν το χρειάζεσαι. Δεν θα δουλέψει για σένα. Είναι τρομερά δύσκολο να κάνεις ένα σωστό business plan σε μια νέα επιχειρηματική προσπάθεια και ειδικά αν είσαι αρχάριος. Θέλει πολλά εξακριβωμένα στοιχεία και νούμερα που πιθανότατα δεν τα χεις. Και που είναι τρομερά επικίνδυνο να τα υποθέσεις και αν το κάνεις μπορεί να σε βγάλει σε τρομερά αδιέξοδα. Η έρευνα αγοράς δεν μπορεί να καλύψει σε ικανό βαθμό όσα λείπουν από τον γενικό σχεδιασμό. Και από μόνη της δεν φτάνει για να στηθεί ένα business plan. Υφιστάμενες επιχειρήσεις με εμπειρία στην αγορά τους μπορούν (και πρέπει) να κάνουν business plans για κάθε νέα προσπάθειά τους εφόσον έχουν όλα τα στοιχεία εκ των έσω (πελατολόγιο, ανταγωνισμός, έσοδα, περιθώρια κέρδους, μέγεθος και δυνάμεις της αγοράς, υπολογιζόμενα κέρδη και ζημίες κλπ). Εσύ που τώρα ξεκινάς άσε τα business plans στην άκρη και μάθε να ψάχνεις για ανάγκες, πελάτες και έσοδα. Μάθε να περιγράφεις την μπίζνα σου σε μια σελίδα, μετά σε μισή και μετά σε μια παράγραφο. Και πριν την «πουλήσεις» σε άλλους, πούλα την στον εαυτό σου να δεις αν θα την πίστευε.
4) Μην υπολογίζεις την αποτυχία.
Θα χάσεις λεφτά & συνεργάτες, θα χάσεις τον χρόνο σου, θα φας κριτική, θα είσαι δαχτυλοδειχτούμενος, θα λερώσεις το βιογραφικό σου, θα γελάνε με σένα...ναι ναι ξέρω εσύ είσαι ο Χούλκ δεν μασάς από τέτοια...κούνια που σε κούναγε.
Αυτό όταν το λένε σε έναν αρχάριο επιχειρηματία είναι σαν να λες σε έναν πρωτόβγαλτο ιστιοπλόο να μην φοβάται τον καιρό και να βγει σε ανοιχτή θάλασσα. Μόνο όταν περάσεις την βαριά την τρικυμία έχεις δικαίωμα να πιστεύεις ότι δεν φοβάσαι πια. Μόνο όταν την ξεπεράσεις έχεις το δικαίωμα να λες «δεν την φοβάμαι». Μέχρι τότε είσαι ένας φαφλατάς που δεν έβρεξε ακόμα τα πόδια του στα ρηχά και κοκορεύεσαι ότι κουμαντάρεις ιστιοφόρο σε 10 μποφόρ καιρό. Η επιχειρηματική αποτυχία ήταν, είναι και παραμένει φόβος και τρόμος ειδικά σε σοβιετικά καθεστώτα όπως το δικό μας που από την μια σε κοιτάνε οι φίλοι σου σαν να έφερες την πανούκλα μαζί σου κι από την άλλη σε κυνηγάει το κράτος να σε φορολογήσει λίιιγο ακόμα (κι ας έκλεισες το μαγαζί) επειδή του λείπουν κάτι ψιλά να συμπληρώσει για να πληρώσει διπλές συντάξεις στους 50χρονους συνταξιούχους συνδικαλιστές. Δεν θα τ’ αντέξεις. Και αν το αντέξεις θα το ξέρεις ΜΕΤΑ, όχι πριν. Είναι βιωματικό γεγονός η αποτυχία. Πρέπει να το νιώσεις πάνω σου για να μπορείς να το ελέγξεις. Οι περισσότεροι τα κάνουν επάνω τους μόλις περάσουν 3 μήνες χωρίς έσοδα ή μόλις χάσουν μερικούς πελάτες ή ακυρωθούν δουλειές που συμφωνήθηκαν ή απλά επειδή η ζωή τους δεν πάει καλά. Δεν είναι όμορφη η αποτυχία όπως την παρουσιάζουν οι σταρτάπηδες που ζούνε σε ιδανικές οικονομίες ή στηρίζονται από υποστηρικτικά οικοσυστήματα. Γι αυτό μην ξοδεύεις χρόνο διαβάζοντας πως να "μην φοβάσαι" την επιχειρηματική αποτυχία. Να παλέψεις να μην σου συμβεί κι αν σου συμβεί τότε να παλέψεις να σταθείς στο ύψος των περιστάσεων και να μπορείς να συνεχίζεις.
5) Να μαθαίνεις συνεχώς καινούρια πράγματα.
Όχι. Δεν έχει άπειρο χώρο το κεφάλι σου, κάποτε θα γεμίσει και θα ρετάρεις. Πρόσεχε με τι το γεμίζεις. Πρόσεχε πως περνάς τον χρόνο σου. Κάποτε πρέπει να αποφασίσεις ποιος είσαι, τι θες να κάνεις στην ζωή σου, ποιο είναι το σύστημα αξιών σου και πως μαθαίνεις καλύτερα. Σήμερα ειδικά υπάρχει υ-π-ε-ρ-β-ο-λ-ι-κ-ά πολλή πληροφορία στο διαδίκτυο και όλος ο κόσμος διαβάζει αφιλτράριστα οτιδήποτε και αυτό το θεωρεί μάθηση. Πρόοδο. Το θεωρεί καλό πράγμα. Θα βρεις ένα τσουβάλι βιβλία επιχειρηματικότητας αμφιβόλου ποιότητας (αφού γέμισε η χώρα με χιλιάδες χιλιάδων απόφοιτους Οικονομικών τις προηγούμενες δυο δεκαετίες κάτι πρέπει να κάνουν όλοι αυτοί για να ζήσουν). Λοιπόν το μισό από αυτό το διάβασμα είναι άχρηστο και το άλλο μισό βάζει σε κίνδυνο όσα σου ανέφερα πριν (ποιος είσαι, τι θες κλπ) γιατί σε κάνει να αμφιβάλεις συνεχώς λόγω της πολυδιάστατης και περίπλοκης πληροφορίας. Αν δεν είσαι άνθρωπος σταθερός που δεν ταλαντεύεται με την παραμικρή αφορμή τότε θα χεις πρόβλημα γιατί θα πιστεύεις ΟΛΑ όσα διαβάζεις στο ιντερνετ (ή σε βιβλία επιχειρηματικότητας) και θα πάθεις σύγχυση και παράλυση από υπερανάλυση. Δεν θα ξέρεις τι σου γίνεται, ποιος είναι ο σωστός τρόπος να πράξεις, ποια είναι η σωστότερη αντίληψη. Όλοι μας έχουμε έναν τρόπο που μας ταιριάζει. Βρες τι ορίζει τον δικό σου τρόπο, μάθε τα βασικά της επιχειρηματικότητας και φίλτραρε τα εισερχόμενά σου με τρόπο που δεν σε συγχύζει και δεν σε κάνει να νιώθεις ανίκανος. Οι περισσότερες στιγμές στην ενήλικη ζωή μας είναι στιγμές για δράση. Μην χρησιμοποιείς την μάθηση σαν άλλοθι για να μην δρας.
Γιατί διαφωνώ με όλα αυτά;
Ο ορισμός του άχρηστου...
Επειδή ο μέσος άνθρωπος που θέλει να ξεκινήσει μια επιχείρηση δεν τα χρειάζεται όλα αυτά. Είναι περιττά, τον μπερδεύουν και φυσικά κοστίζουν χρήματα, χρόνο και πολλή ενέργεια. Δεν είναι μόνο αυτά τα 5 που σου είπα, έχει κι άλλα πολλά που περνάνε σαν συμβουλές για νέους επιχειρηματίες (χτίσε δίκτυο, προσέλαβε ένα μανατζερ, βρες ένα μέντορα, βρες το πάθος σου κλπ). Πολλά από αυτά ανήκουν στα επάνω ράφια της επιχειρηματικής εργαλειοθήκης. Άλλα είναι εντελώς άχρηστα. Επιπλέον, είναι σχεδόν αποκλειστικά η μόνη αφήγηση που προβάλλεται σήμερα διαδικτυακά στον κόσμο των business. Ελάχιστα θα δεις να σου μιλάνε για απλά πράγματα που μπορείς και πρέπει να κάνεις ξεκινώντας την επιχειρηματική προσπάθειά σου. Όλα τα φώτα είναι στραμμένα στον λαμπερό κόσμο των τεχνολογικών startup. Όλη (σχεδόν) η αρθρογραφία είναι στραμένη σε άλλο επίπεδο επιχειρείν και όχι στο επίπεδο της μικρής επιχείρησης ή του επίδοξου νέου επιχειρηματία. Απευθύνονται σε άλλο κοινό. Μείνε μακριά.
Δεν χρειάζεσαι τίποτε από αυτά για να ξεκινήσεις.
Δεν χρειάζεσαι τίποτε από αυτά για να ξεκινήσεις.
