
" ...Βέβαια υπάρχουν καινοτομίες που συνιστούν από μόνες τους κάποια μεγάλη αλλαγή. Μερικές από τις μεγαλύτερες τεχνικές καινοτομίες, όπως το αεροπλάνο των αδερφών Ράιτ, αποτελούν παραδείγματα αυτού του είδους. Αλλά αυτές είναι οι εξαιρέσεις, οι οποίες είναι και αρκετά σπάνιες. Οι πλέον επιτυχημένες καινοτομίες έχουν πολύ πιο πεζό χαρακτήρα, εκμεταλεύονται την αλλαγή. Κι έτσι η πρακτική της καινοτομίας (που αποτελεί και την βάση πάνω στην οποία στηρίζεται η επιχειρηματικότητα) είναι μια διαγνωστική πρακτική: μια συστηματική εξέταση των πεδίων αλλαγής, που χαρακτηριστικά προσφέρουν επιχειρηματικές ευκαιρίες...Αντίθετα με την σχεδόν παγκοσμίως επικρατούσα άποψη, η νέα γνώση -και ειδικά η νέα επιστημονική γνώση- δεν αποτελεί την πιο αξιόπιστη ή την πιο προβλέψιμη πηγή επιτυχημένων καινοτομιών. Παρ' όλη την δημοσιότητα, την λάμψη και την σημασία των καινοτομιών που στηρίζονται στην επιστήμη, στην πραγματικότηταα πρόκειται για τις λιγότερο αξιόπιστες και προβλέψιμες. Αντίστροφα, οι κοινότοπες και πεζές αναλύσεις συμπτωμάτων που κρύβουν αλλαγές, είτε πρόκειται για απρόσμενες επιτυχίες είτε πρόκειται για απρόσμενες αποτυχίες, ενέχουν σημαντικά χαμηλό ρίσκο και αβεβαιότητα." - Peter Drucker - "Καινοτομία και Επιχειρηματικότητα"
Ακολουθούν παραδείγματα Ελληνικών επιχειρήσεων που καινοτομούν τα τελευταία χρόνια χωρίς να απαιτούν υψηλή ή νέα τεχνολογία. Όλα τα παραδείγματα είναι τυχαία, είναι καθημερινές Ελληνικές εταιρίες που ζούνε δίπλα μας και τα στοιχεία που θα σου δώσω είναι ελεύθερα στο διαδίκτυο.
1) ERGON. Εμπορία τροφίμων-γαστρονομία. Παλιά οικογενειακή επιχείρηση που πέρασε στην επόμενη γενιά. Τα τελευταία χρόνια έχει δημιουργήσει ένα deli store, ένα restaurant-deli και ένα grocery-restaurant. Η προσέγγιση στην ποιότητα και την εμφάνιση του προϊόντος τους είναι φρέσκια και διαφορετική, η διανομή του είναι πολυεπίπεδη (μέσω των outlet που αναφέραμε), η παρουσία τους επίσης σε διαφορετικά σημεία και αγορές (άλλη αγορά το deli, άλλη αγορά το groceries, άλλη αγορά το restaurant σε τουριστικό σημείο). Οι ίδιοι δηλώνουν πως ήταν η στροφή του κοινού στην Ελληνική γαστρονομία και στα παραδοσιακά διατροφικά προϊόντα που τους έδωσε ώθηση να επιχειρήσουν καινοτομικά και να επενδύσουν σε κάτι καινούριο. Η Αλλαγή στις πεποιθήσεις και τις συνήθειες δηλαδή λειτούργησε ως παράγοντας καινοτομικής ευκαιρίας.
2) DIAMANT. Λιανικό εμπόριο. Η γνωστή εταιρία με τις "έξυπνες" σίτες, τα έξυπνα σουτιέν και μασαζοκαλσόν, τον γνωστό -πλέον- ντολμαδοπαρασκευαστή. Οικογενειακή εταιρία που σύμφωνα με τα λεγόμενά τους, θέλοντας να βγουν μέσα από μια οικονομική κρίση είδαν την ευκαιρία να επεδύσουν σε κάτι απλό και δυσεύρετο, το να προσφέρουν "πράγματα που δεν βρίσκει κανείς σε κάποιο ράφι, που λύνουν καθημερινά προβλήματα και είναι φθηνά". Το telemarketing τους έβαλε μέσα στο σπίτι του κοινού τους. Και πολύ γρήγορα έγινε μια εταιρία πασίγνωστη που προσφέρει πρακτικές λύσεις σε καθημερινά προβλήματα, με 3 ή 4 καταστήματα και εξυπηρέτηση πελατών 24/7. Η αλλαγή στο βιοτικό επίπεδο λόγω κρίσης προφανώς λειτούργησε ευεργετικά για την αγορά στόχο του επιχειρηματία.
3) ΘΕΣ ΓΑΛΑ. Αυτόματος πωλητής φρέσκου γάλακτος. Νέα εταιρία-συνεταιρισμός (2011 νομίζω) που βάλθηκε (και κατάφερε) να προσφέρει "φρέσκο γάλα σε αυτόματο πωλητή, 24/7". Θα έχεις δει υποθέτω τα ανοιχτά σημεία πώλησης με τα vending machines να προσφέρουν φρέσκο γάλα 24ώρες το 24ωρο. Αυτό δεν ήταν μόνο νέο ως διαφορετική μορφή προσφοράς προϊόντος, ήταν και πρωτοφανές ως εμφάνιση στην αγορά. Βλέποντας τα αποτελέσματα, ο κόσμος το αγκάλιασε αμέσως προφανώς βλέποντας αξία σε αυτό που του προσφέρεται. Ένα γνωστό προϊόν δηλαδή σε νέα (διευρυμένη) διανομή. Η αλλαγή στις πεποιθήσεις των ανθρώπων λοιπόν έκανε δυνατή την επιτυχία μιας απλής καινοτομίας.
4) GREEN COLA. "Προϊόν cola με ελάχιστη θερμιδική επιβάρυνση χωρίς να θυσιάζεται η γεύση". Αντί για ζάχαρη χρησιμοποιούν στέβια και φυσικές γεύσεις. Είναι παλιά (βιομηχανική) εταιρεία με νέο προϊόν το οποίο κερδίζει συνέχεια μερίδια σε μια αγορά όπου δεσπόζουν πολυεθνικές. Η αλλαγή στις διατροφικές πεποιθήσεις και τις αντιλήψεις των ανθρώπων έκανε εφικτή την επένδυση σε ένα νέο καινοτομικό προϊόν. Η κρίση απλά πίεσε τις εταιρίες να "κατεβάσουν" καλύτερες ιδέες και όταν αυτές ήρθαν τις βοήθησε να απορροφηθούν από την αγορά.
5) TUVUNU. Αναψυκτικό τσάι του βουνού σε κουτάκι το οποίο ήδη έχει κάνει αίσθηση στην Ελλάδα και έχει επεκταθεί σε έντονη εξαγωγική δραστηριότητα. Νέα εταιρεία που πατάει πάνω στην τεχνογνωσία και την υποδομή μιας παλιάς βιομηχανικής επιχείρησης (Ζυθοποιία Μακεδονίας-Θράκης) η οποία αναζητώντας την καινοτομία επένδυσε σε ένα νέο προϊόν χωρίς συντηρητικά που συνδυάζει φυσικές γεύσεις και τοπική παραγωγή. Η συμβολαιακή γεωργία που χρησιμοποιούν είναι μια νέα (δυνητικά καινοτομική) μορφή συνέργειας στον πρωτογενή τομέα που θα αναφέρουμε στο μέλλον ξανά. Και εδώ, οι αλλαγές στις πεποιθήσεις των ανθρώπων έκανε εφικτή την αποδοχή και την επιτυχία της καινοτομικής επιχειρηματικότητας.
6) COCOMAT. Οικολογικά στρώματα. Παλιά επιχείρηση (αρχές '90) που έχει να επιδείξει μεγάλες επιτυχίες και διεθνή αναγνώριση. Αδύνατον να μην την γνωρίζεις εάν ασχολείσαι με τα επιχειρηματικά έστω και λίγο. Πολλαπλές επιχειρηματικές επιτυχίες τους οπότε θα αρκεστώ σε αναφορές. Οικολογικό στρώμα (νέο προϊόν), ιδιόκτητη διανομή (πολλαπλά καταστήματα εντός-εκτός Ελλάδος), Cocomat concept hotels (νέα αγορά), φυσικές πρώτες ύλες. Έτσι όπως το βλέπω εγώ, είναι ένας συνδυασμός νέου προϊόντος, νέων συνηθειών και αντιλήψεων η πλήρης αποδοχή της καινοτομικής αυτής επιχείρησης.
7) ΜΠΑΡΜΠΑ-ΣΤΑΘΗΣ. Ε τώρα μην ζητάς συστάσεις για τον Μπαρμπα-Στάθη. Τελευταίες καινοτομίες (για τις οποίες παρεπιπτόντως βραβεύτηκαν αλλά εμένα με απασχολεί η αναγνώριση της επιχειρηματικότητας από την αγορά και τους πελάτες και όχι από το συστεμικό status quo) είναι τα κατεψυγμένα κρουασάν ΧΡΥΣΗ ΖΥΜΗ και τα έτοιμα πλήρη γεύματα που απευθύνονται και σε μια νέα (γι αυτούς) αγορά όπως οι διαβητικοί και οι υπερτασικοί και μέσω της διανομής από το Υγεία καινοτομούν και σε θέμα νέας ζήτησης και νέας διανομής. Και πάλι δηλαδή συναντάμε νέες πεποιθήσεις και αντιλήψεις ως ευκαιρία για καινοτομική επιχειρηματικότητα.
8) CRETA FARM, Κι αυτή την γνωρίζεις. Καινοτομικό προϊόν (και μάλιστα πατενταρισμένο) το αλλαντικό που αντί για ζωικά λίπη περιέχει ελαιόλαδο και φυσικά προϊόντα. Η Κρητική γη τους έδωσε την ιδέα να χρησιμοποιήσουν τον πλούτο της σε καινοτομική παραγωγή και η αλλαγή των συνηθειών και των διατροφικών πεοποιθήσεων ενίσχυσαν την απορρόφηση της επιχειρηματικής προσφοράς τους.
9) MEDITERRA-Ένωση Μαστιχοπαραγωγών Χίου. Ο βιομηχανικός συνεταιρισμός (από το 2002) που δημιούργησε και διαχειρίζεται τα γνωστά πλέον "masticha shop" και έχει στόχο την προώθηση της μαστίχας και των προϊόντων αυτής αλλά κυρίως "ως προϊόν-πρόταση ευημερίας σε συνδυασμό με τις σύγχρονες αντιλήψεις περί του well being, τις διογκούμενες διατροφικές και περιβαλλοντικές ανησυχίες, την διάθεση αναζήτησης σταθερών αξιών και πολιτιστικών αναφορών". Δηλαδή οι άνθρωποι ξέφυγαν από το κλασσικό μαστιχοπροϊόν και είδαν την ευκαιρία να καινοτομήσουν με νέα προϊόντα (καφέ, οδοντόπαστα μέχρι και σαμπουάν) και μια νέα αντίληψη που να συνάδει με τις σύγχρονες πεποιθήσεις περί διατροφής και ευζωΐας.
10) GOODY'S Burger House. Σε μια εποχή που η κρίση χτύπησε δυνατά και την μαζική εστίαση η κλασσική αλυσίδα Goody's είχε το θάρρος να ανατρέψει η ίδια το μοντέλο της επιχείρησή τους, να αφαιρέσει προϊόντα που έκρινε ότι είχαν ξεπεραστεί πλέον, να επενδύσει σε άλλα που θεώρησε ότι αποτελούν το δυνατό τους ατού (burger), να δημιουργήσει νέο branding, νεό design και να προσφέρει διαφορετικό marketing σε ένα νέο πλέον -δημογραφικά- κοινό. Κοντολογίς οι άνθρωποι επανεφηύραν τον εαυτό τους και μακάρι να τους μιμηθούν κι άλλοι.
2) DIAMANT. Λιανικό εμπόριο. Η γνωστή εταιρία με τις "έξυπνες" σίτες, τα έξυπνα σουτιέν και μασαζοκαλσόν, τον γνωστό -πλέον- ντολμαδοπαρασκευαστή. Οικογενειακή εταιρία που σύμφωνα με τα λεγόμενά τους, θέλοντας να βγουν μέσα από μια οικονομική κρίση είδαν την ευκαιρία να επεδύσουν σε κάτι απλό και δυσεύρετο, το να προσφέρουν "πράγματα που δεν βρίσκει κανείς σε κάποιο ράφι, που λύνουν καθημερινά προβλήματα και είναι φθηνά". Το telemarketing τους έβαλε μέσα στο σπίτι του κοινού τους. Και πολύ γρήγορα έγινε μια εταιρία πασίγνωστη που προσφέρει πρακτικές λύσεις σε καθημερινά προβλήματα, με 3 ή 4 καταστήματα και εξυπηρέτηση πελατών 24/7. Η αλλαγή στο βιοτικό επίπεδο λόγω κρίσης προφανώς λειτούργησε ευεργετικά για την αγορά στόχο του επιχειρηματία.
3) ΘΕΣ ΓΑΛΑ. Αυτόματος πωλητής φρέσκου γάλακτος. Νέα εταιρία-συνεταιρισμός (2011 νομίζω) που βάλθηκε (και κατάφερε) να προσφέρει "φρέσκο γάλα σε αυτόματο πωλητή, 24/7". Θα έχεις δει υποθέτω τα ανοιχτά σημεία πώλησης με τα vending machines να προσφέρουν φρέσκο γάλα 24ώρες το 24ωρο. Αυτό δεν ήταν μόνο νέο ως διαφορετική μορφή προσφοράς προϊόντος, ήταν και πρωτοφανές ως εμφάνιση στην αγορά. Βλέποντας τα αποτελέσματα, ο κόσμος το αγκάλιασε αμέσως προφανώς βλέποντας αξία σε αυτό που του προσφέρεται. Ένα γνωστό προϊόν δηλαδή σε νέα (διευρυμένη) διανομή. Η αλλαγή στις πεποιθήσεις των ανθρώπων λοιπόν έκανε δυνατή την επιτυχία μιας απλής καινοτομίας.
4) GREEN COLA. "Προϊόν cola με ελάχιστη θερμιδική επιβάρυνση χωρίς να θυσιάζεται η γεύση". Αντί για ζάχαρη χρησιμοποιούν στέβια και φυσικές γεύσεις. Είναι παλιά (βιομηχανική) εταιρεία με νέο προϊόν το οποίο κερδίζει συνέχεια μερίδια σε μια αγορά όπου δεσπόζουν πολυεθνικές. Η αλλαγή στις διατροφικές πεποιθήσεις και τις αντιλήψεις των ανθρώπων έκανε εφικτή την επένδυση σε ένα νέο καινοτομικό προϊόν. Η κρίση απλά πίεσε τις εταιρίες να "κατεβάσουν" καλύτερες ιδέες και όταν αυτές ήρθαν τις βοήθησε να απορροφηθούν από την αγορά.
5) TUVUNU. Αναψυκτικό τσάι του βουνού σε κουτάκι το οποίο ήδη έχει κάνει αίσθηση στην Ελλάδα και έχει επεκταθεί σε έντονη εξαγωγική δραστηριότητα. Νέα εταιρεία που πατάει πάνω στην τεχνογνωσία και την υποδομή μιας παλιάς βιομηχανικής επιχείρησης (Ζυθοποιία Μακεδονίας-Θράκης) η οποία αναζητώντας την καινοτομία επένδυσε σε ένα νέο προϊόν χωρίς συντηρητικά που συνδυάζει φυσικές γεύσεις και τοπική παραγωγή. Η συμβολαιακή γεωργία που χρησιμοποιούν είναι μια νέα (δυνητικά καινοτομική) μορφή συνέργειας στον πρωτογενή τομέα που θα αναφέρουμε στο μέλλον ξανά. Και εδώ, οι αλλαγές στις πεποιθήσεις των ανθρώπων έκανε εφικτή την αποδοχή και την επιτυχία της καινοτομικής επιχειρηματικότητας.
6) COCOMAT. Οικολογικά στρώματα. Παλιά επιχείρηση (αρχές '90) που έχει να επιδείξει μεγάλες επιτυχίες και διεθνή αναγνώριση. Αδύνατον να μην την γνωρίζεις εάν ασχολείσαι με τα επιχειρηματικά έστω και λίγο. Πολλαπλές επιχειρηματικές επιτυχίες τους οπότε θα αρκεστώ σε αναφορές. Οικολογικό στρώμα (νέο προϊόν), ιδιόκτητη διανομή (πολλαπλά καταστήματα εντός-εκτός Ελλάδος), Cocomat concept hotels (νέα αγορά), φυσικές πρώτες ύλες. Έτσι όπως το βλέπω εγώ, είναι ένας συνδυασμός νέου προϊόντος, νέων συνηθειών και αντιλήψεων η πλήρης αποδοχή της καινοτομικής αυτής επιχείρησης.
7) ΜΠΑΡΜΠΑ-ΣΤΑΘΗΣ. Ε τώρα μην ζητάς συστάσεις για τον Μπαρμπα-Στάθη. Τελευταίες καινοτομίες (για τις οποίες παρεπιπτόντως βραβεύτηκαν αλλά εμένα με απασχολεί η αναγνώριση της επιχειρηματικότητας από την αγορά και τους πελάτες και όχι από το συστεμικό status quo) είναι τα κατεψυγμένα κρουασάν ΧΡΥΣΗ ΖΥΜΗ και τα έτοιμα πλήρη γεύματα που απευθύνονται και σε μια νέα (γι αυτούς) αγορά όπως οι διαβητικοί και οι υπερτασικοί και μέσω της διανομής από το Υγεία καινοτομούν και σε θέμα νέας ζήτησης και νέας διανομής. Και πάλι δηλαδή συναντάμε νέες πεποιθήσεις και αντιλήψεις ως ευκαιρία για καινοτομική επιχειρηματικότητα.
8) CRETA FARM, Κι αυτή την γνωρίζεις. Καινοτομικό προϊόν (και μάλιστα πατενταρισμένο) το αλλαντικό που αντί για ζωικά λίπη περιέχει ελαιόλαδο και φυσικά προϊόντα. Η Κρητική γη τους έδωσε την ιδέα να χρησιμοποιήσουν τον πλούτο της σε καινοτομική παραγωγή και η αλλαγή των συνηθειών και των διατροφικών πεοποιθήσεων ενίσχυσαν την απορρόφηση της επιχειρηματικής προσφοράς τους.
9) MEDITERRA-Ένωση Μαστιχοπαραγωγών Χίου. Ο βιομηχανικός συνεταιρισμός (από το 2002) που δημιούργησε και διαχειρίζεται τα γνωστά πλέον "masticha shop" και έχει στόχο την προώθηση της μαστίχας και των προϊόντων αυτής αλλά κυρίως "ως προϊόν-πρόταση ευημερίας σε συνδυασμό με τις σύγχρονες αντιλήψεις περί του well being, τις διογκούμενες διατροφικές και περιβαλλοντικές ανησυχίες, την διάθεση αναζήτησης σταθερών αξιών και πολιτιστικών αναφορών". Δηλαδή οι άνθρωποι ξέφυγαν από το κλασσικό μαστιχοπροϊόν και είδαν την ευκαιρία να καινοτομήσουν με νέα προϊόντα (καφέ, οδοντόπαστα μέχρι και σαμπουάν) και μια νέα αντίληψη που να συνάδει με τις σύγχρονες πεποιθήσεις περί διατροφής και ευζωΐας.
10) GOODY'S Burger House. Σε μια εποχή που η κρίση χτύπησε δυνατά και την μαζική εστίαση η κλασσική αλυσίδα Goody's είχε το θάρρος να ανατρέψει η ίδια το μοντέλο της επιχείρησή τους, να αφαιρέσει προϊόντα που έκρινε ότι είχαν ξεπεραστεί πλέον, να επενδύσει σε άλλα που θεώρησε ότι αποτελούν το δυνατό τους ατού (burger), να δημιουργήσει νέο branding, νεό design και να προσφέρει διαφορετικό marketing σε ένα νέο πλέον -δημογραφικά- κοινό. Κοντολογίς οι άνθρωποι επανεφηύραν τον εαυτό τους και μακάρι να τους μιμηθούν κι άλλοι.
Κι άλλα παραδείγματα low tech καινοτομίας.
Αυτήν την αναγέννηση που πέτυχαν τα GOODY'S, το έκαναν παλιότερα τα SEVEN-video club αλλά και η γαλακτοβιομηχανία ΟΛΥΜΠΟΣ. Δίπλα στην GREEN COLA είναι και άλλες εταιρίες (ΛΟΥΞ, ΒΙΚΟΣ, ΕΨΑ) που καινοτομούν με φυσικές γεύσεις, αντικατάσταση ζάχαρης, εγχώρια παραγωγή. Αναφέραμε σε άλλες αναρτήσεις τα ΜΙΚΕΛ και τα Coffee Island (branding, design, καθετοποίηση παραγωγής), πρόσθεσε και τα TODAY STORES που έφεραν μια νέα πρόταση στην λιανική-μικρά σημεία. Πρόσθεσε και την Hellenic Sea Planes (υδροπλάνα) και την Olympic Balloons (αερόστατα) στο χώρο του τουρισμού. Πρόσθεσε και την AFI-MICROFINANCE που προσφέρει μικροπίστωση (δάνεια εώς 10.000ευρώ) σε νέους επιχειρηματίες, πρόσθεσε και το Ανοιχτό Πανεπιστήμιο με καινούρια καινοτομικά προγράμματα σπουδών καθώς και το Πανεπιστήμιο Πειραιώς που μπήκε στην αγορά του e-learning. Και φαντάσου ένα κάρο άλλες εταιρίες που τις αγνοεί η αφεντιά μου και μάχονται για την καινοτομική ευκαιρία....
Όλες αυτές οι επιχειρήσεις καινοτομούν χωρίς να χρησιμοποιούν
κάποια νέα ή υψηλή τεχνολογία.
Ψάχνουν στην αγορά να βρουν τι λείπει, τι άλλαξε στην συμπεριφορά του κόσμου που θα μπορούσε να στηρίξει μια νέα ζήτηση, ποια νέα διανομή ανταποκρίνεται σε νέες δημογραφικές ομάδες. Δεν χρειάζεται την υψηλή νέα τεχνολογία ο μέσος επιχειρηματίας για να καινοτομήσει, αυτά που έχει ήδη στα χέρια του είναι αρκετά. Αρκεί ο επιχειρηματίας να παρατηρεί, να μελετάει την αγορά και τον πελάτη, να μην διστάζει να παίρνει σημαντικές αποφάσεις και να επιτελεί τον ρόλο του, να μην ξεχνά τι είναι καινοτομία, τι είναι επιχειρηματικότητα και με ποιον τρόπο ξεχωρίζουν οι επιχειρήσεις που καινοτομούν. Η αλλαγή στις πεποιθήσεις, τις αντιλήψεις και τις συνήθειες είναι ένα πολύ μεγάλο και εύχρηστο πεδίο εύρεσης της καινοτομικής ευκαιρίας, ένα πεδίο όπου μπορεί κάθε επιχείρηση να αντλήσει ευκαιρίες και ιδέες χωρίς να της είναι απαραίτητη νέα ή υψηλή τεχνολογία. Εκεί παρουσιάζονται οι πιο ασφαλείς και λιγότερο ριψοκίνδυνες ευκαιρίες, αρκεί η επιχείρηση να είναι εστιασμένη πάνω στην αγορά για να μπορέσει να τις διαγνώσει.

Η γοητεία της τεχνολογίας είναι πολύ ισχυρή για όλους μας, ειδικά στην εποχή του Information Technology όπου όλα συμβαίνουν γρήγορα και σαρωτικά. Οι επιχειρήσεις όμως δεν πρέπει να ξεχνάνε ότι η τεχνολογία είναι απλά ένα εργαλείο, όχι αυτοσκοπός. Ο σκοπός τους ήταν και παραμένει η ικανοποίηση του πελάτη. Οι ανθρώπινες ανάγκες ακολουθούν συγκεκριμένα μοτίβα και είναι λάθος να παραμερίσει ο επιχειρηματίας την μελέτη τους για να εναγκαλισθεί το "μέσο". Είναι εύκολο να ζαλιστείς από την λάμψη των tech startups αλλά είναι λάθος να πιστεύεις ότι η επιχειρηματική καινοτομία περιορίζεται στην τεχνολογία.