
Πολύς λόγος γίνεται για επιχειρηματικές ιδέες σε έναν τόπο που δεν πάσχει από δημιουργική σκέψη αλλά από πλαίσιο, οργάνωση, μέθοδο και σύστημα. Και που έχει ανάγκη από ανθρώπους να μπορούν να αναγνωρίζουν ευκαιρίες. Ταυτίζονται πολλές φορές η ιδέα με την ευκαιρία ενώ είναι δυο διαφορετικά πράγματα. Και τονίζεται η ιδέα εις βάρος της ευκαιρίας η οποία είναι πολύ πιο σημαντική έννοια στο επιχειρείν. Μια αναζήτηση στο google θα εμφανίσει ένα σωρό άρθρα για το πόσες διαφορετικές παραμέτρους πρέπει να ικανοποιεί μια ιδέα για να γίνει ευκαιρία, με ποια κριτήρια θα γίνει "βιώσιμη", πως να ανακαλύπτεις συνεχώς νέες ιδέες κλπ. Καλά όλα αυτά αλλά πρώτα χρειάζεται να ξεδιαλύνουμε τις έννοιες ώστε να μην μπερδεύονται μεταξύ τους.
Τι είναι

Μια Ιδέα είναι κάτι που υπάρχει έξω από την αγορά.
Υπάρχει μέσα στο κεφάλι σου. Υπάρχει στα χαρτιά. Υπάρχει στην φαντασία, στην επιθυμία, στην όρεξη για δουλειά που έχει κάποιος. Υπάρχει σε έναν ιδεασμό που μπορεί να έχεις βασισμένος σε κάτι που έκανες παλιότερα ή σε μια αντίληψη για το πως θα πρεπε να είναι τα πράγματα ή πως θα κινηθεί ο πελάτης και η αγορά. Μια iδέα είναι κάτι αόριστο. Δεν έχει -ακόμα- επαφή με την αγορά. Είναι το αεροπλάνο το οποίο πετάει πάνω από το αεροδρόμιο και ψάχνει διάδρομο να προσγειωθεί. Μπορεί να προσγειωθεί ομαλά. Μπορεί να σταλεί σε άλλο αεροδρόμιο επειδή αυτό εδώ δεν έχει καλή ορατότητα. Μπορεί να έχει καθυστέρηση γιατί άλλα αεροπλάνα πετάνε με προτεραιότητα. Μπορεί να εκβιάσει την κάθοδό του επειδή του τελειώνουν τα καύσιμα. Ή μπορεί να καταλήξει να τσακιστεί πάνω στον διάδρομο επειδή ξέμεινε εντελώς. Κράτα αυτό: η iδέα, σαν πρωτογενές υλικό, δεν συναντάται πάνω στην αγορά. Είναι έξω από αυτήν. Λειτουργεί μέσα στο μυαλό σου. Και δεν προϋποθέτει ούτε δημιουργεί μια συστηματική μέθοδο.
Υπάρχει μέσα στο κεφάλι σου. Υπάρχει στα χαρτιά. Υπάρχει στην φαντασία, στην επιθυμία, στην όρεξη για δουλειά που έχει κάποιος. Υπάρχει σε έναν ιδεασμό που μπορεί να έχεις βασισμένος σε κάτι που έκανες παλιότερα ή σε μια αντίληψη για το πως θα πρεπε να είναι τα πράγματα ή πως θα κινηθεί ο πελάτης και η αγορά. Μια iδέα είναι κάτι αόριστο. Δεν έχει -ακόμα- επαφή με την αγορά. Είναι το αεροπλάνο το οποίο πετάει πάνω από το αεροδρόμιο και ψάχνει διάδρομο να προσγειωθεί. Μπορεί να προσγειωθεί ομαλά. Μπορεί να σταλεί σε άλλο αεροδρόμιο επειδή αυτό εδώ δεν έχει καλή ορατότητα. Μπορεί να έχει καθυστέρηση γιατί άλλα αεροπλάνα πετάνε με προτεραιότητα. Μπορεί να εκβιάσει την κάθοδό του επειδή του τελειώνουν τα καύσιμα. Ή μπορεί να καταλήξει να τσακιστεί πάνω στον διάδρομο επειδή ξέμεινε εντελώς. Κράτα αυτό: η iδέα, σαν πρωτογενές υλικό, δεν συναντάται πάνω στην αγορά. Είναι έξω από αυτήν. Λειτουργεί μέσα στο μυαλό σου. Και δεν προϋποθέτει ούτε δημιουργεί μια συστηματική μέθοδο.

Μια Ευκαιρία είναι κάτι που υπάρχει μέσα στην αγορά. Όχι μέσα στο κεφάλι σου. Όχι στα χαρτιά. Εάν μια επιχειρηματική σκέψη υπάρχει μόνο μέσα στο κεφάλι σου τότε δεν είναι ευκαιρία, είναι ιδέα. Μια ευκαιρία βρίσκεται έξω από εσένα. Έχει ήδη συμβεί όταν την παρατηρείς. Είναι ένα κράκ, ένα σπάσιμο στην ραφή της αγοράς. Μια ευκαιρία είναι προϊόν της Αλλαγής, της Δημιουργικής Καταστροφής. Κάτι έχει αλλάξει, κάτι πήγε στραβά ή κάτι πήγε πολύ καλά, κάποιες αλλαγές σε πολιτικό επίπεδο έφεραν άλλες οικονομικές συνθήκες, κάποια νέα αγοραστικά γκρουπ εμφανίστηκαν, καταναλωτικές συνήθειες άλλαξαν και νόρμες έσπασαν, ισορροπίες δυνάμεων και κανάλια διανομής μετασχηματίστηκαν ή ξεπεράστηκαν. Αυτά όλα είναι ευκαιρίες. Αυτά είναι συνθήκες που φέρνουν αλλαγές και -κατ' επέκταση- Ευκαιρίες. Ευκαιρία είναι όταν ο πύργος ελέγχου σου δίνει άδεια να κατέβεις στον διάδρομο προσγείωσης. Άλλες φορές έχεις όσο χρόνο θέλεις, άλλες φορές η προσγείωση θα χει λίγο ταρακούνημα ή θα πρέπει να γίνει γρήγορα ή θα χιονίζει ή ο διάδρομος θα γλυστράει. Το σίγουρο είναι ότι όταν υπάρχει Ευκαιρία ο διάδρομος (αγορά) είναι πρόσφορος για προσγείωση.
Τι να προσέξεις
Δίνεται υπερβολική προσοχή στην ιδέα και ελάχιστη σημασία στην δυνατότητα κάποιου να παρατηρεί αλλαγές και ευκαιρίες στην αγορά. Αυτό γίνεται επειδή η ιδέα περιέχει πολύ "εγώ". Έχει γοητεία, έχει κοινό, έχει δράμα, έχει ελευθερία κινήσεων. Και δεν προϋποθέτει τίποτα! Ο ναρκισσισμός του free spirit. Από την μια όλα τα φώτα έχουν πέσει πάνω στους developers που θεωρούν ότι, επειδή έχουν την τεχνολογία, κάθε ιδέα μπορεί να μεταφραστεί σε ευκαιρία. Και από την άλλη, ο αυτο-έρωτας της ιδέας. Ποιος δεν θαυμάζει ένα "δημιουργικό" μυαλό; "Εγώ", περιέχομαι μέσα στην ιδέα μου. "Εγώ", εκφράζομαι μέσα από την ιδέα μου. "Εγώ" δημιουργώ, "εγώ" σκέφτομαι, "εγώ" θα αλλάξω τον κόσμο και άλλες τέτοιες ναρκισσιστικές βλακείες. Επειδή είναι νοητική διαδικασία, υπερπροβάλεται & θαυμάζεται.Θα μου πεις, "μα και η ανάγνωση της ευκαιρίας είναι νοητική διαδικασία". Ναι αλλά η ευκαιρία προϋποθέτει ότι γνωρίζεις τι παρατηρείς! Ότι ξέρεις να "διαβάζεις" business. Προϋποθέτει Αρχές & βασικές γνώσεις. Παρατήρηση. Αναλυτική ικανότητα.
Ο επιχειρηματικός άνθρωπος είναι καλός στο να παρατηρεί την Αλλαγή. Συστηματικά! Αυτή είναι η δουλειά του. Αυτό είναι το επιχειρείν. Η επιχειρηματικότητα είναι συμπεριφορά, όχι τεχνικοί όροι. Δεν είναι ταμειακές ροές και άλλες λογιστικές μπούρδες που αραδιάζουν οι σπουδαγμένοι σαν προαπαιτούμενα για επιχειρηματικότητα. Η ουσία της ευκαιρίας είναι η αλλαγή στο περιβάλλον, τις συνήθειες, τις νόρμες, τον πελάτη. Όλα τα άλλα είναι administration, όχι business.
Ο επιχειρηματικός άνθρωπος είναι καλός στο να παρατηρεί την Αλλαγή. Συστηματικά! Αυτή είναι η δουλειά του. Αυτό είναι το επιχειρείν. Η επιχειρηματικότητα είναι συμπεριφορά, όχι τεχνικοί όροι. Δεν είναι ταμειακές ροές και άλλες λογιστικές μπούρδες που αραδιάζουν οι σπουδαγμένοι σαν προαπαιτούμενα για επιχειρηματικότητα. Η ουσία της ευκαιρίας είναι η αλλαγή στο περιβάλλον, τις συνήθειες, τις νόρμες, τον πελάτη. Όλα τα άλλα είναι administration, όχι business.

Σε αντίθεση με την ευκαιρία, η ιδέα δεν απαιτεί τίποτε από όλα αυτά. Δεν χρειάζεται να ξέρεις ή να έχεις εμπειρία ή να γνωρίζεις την αγορά ή να μπορείς να την παρατηρείς. Δεν χρειάζεται να έχεις αναπτύξει βαθιά ματιά μέσα στην αγορά ή τον πελάτη. Ένα νηπιαγωγείο να βάλεις να κάνουν διαγωνισμό ιδεών θα σου κατεβάσουν ένα σωρό ιδέες για ό,τι θες (κάτι σαν τα startups δηλαδή). Η ιδέα απαιτεί απλά ένα μυαλό να σκέφτεται και να κατεβάζει, κάτι που συμβαίνει από μόνο του έτσι κι αλλιώς. Δεν είναι οι ιδέες που παράγουν επιχειρήσεις και πλούτο αλλά η μεθοδική εκμετάλευση των ευκαιριών. Η ιδέα είναι ιδεασμός. Η ευκαιρία είναι ρεαλισμός! Απαιτεί μελέτη. Ο ιδανικός συνδυασμός είναι το market focused brainstorming. Ιδέες που στοχεύουνε σε νέα ζήτηση αφού πρώτα ο άνθρωπος έχει παρατηρήσει τι συμβαίνει στην αγορά, όχι τις ανοησίες που έχει μέσα στο κεφάλι του.