Κανείς δεν προκόβει κάνοντας κάτι στο οποίο είναι χάλιας. Οι άνθρωποι κινητοποιούμαστε από τα πλεονεκτήματα και τις δυνάμεις μας, όχι από τις αδυναμίες μας. Το να διορθώνεις τα λάθη σου είναι ωφέλιμο αλλά είναι damage control, μην τα μπερδεύεις τα πράγματα. Δεν είναι κίνητρο για αναρρίχηση. Κίνητρο δίνει η ευκαιρία να βρεις την αξία μέσα σου, να προσφέρεις ανάλογα με τα δικά σου ταλέντα και να αναγνωρισθεί ο κόπος σου. Αναγνώρισε την αξία ενός ανθρώπου που προσφέρει έργο βασισμένος στα δικά του μοναδικά χαρίσματα και θα χεις μπροστά σου έναν ευτυχισμένο άνθρωπο. Στέρησέ του το και θα έχεις κάνει έναν ορκισμένο εχθρό. Φτιάξε μια κοινωνία με ανθρώπους που δεν γνωρίζουν τα ταλέντα και τις δυνατότητές τους, που υπο-αποδίδουν κάνοντας κάτι που τους αφήνει αδιάφορους, και θα χεις μια κοινωνία δυσλειτουργικών ανθρώπων με ημερομηνία λήξης.
Ο ευνουχισμός της προσωπικής δυνατότητας.
Όσοι μεγαλώναμε και μπαίναμε στην αγορά τις δεκαετίες '80 & '90 είχαμε να αντιμετωπίσουμε ένα παρανοϊκό οξύμωρο: από την μια, δίπλα μας αναδυόταν ευημερία, πλούτος και επιλογές. Από την άλλη ακούγαμε τσιρίδες και ουρλιαχτά από τους προηγούμενους μη τυχόν και χάσουμε το βιοτικό επίπεδο που είχαν κατακτήσει. Ενώ στα λόγια η γενιά εκείνη έσπρωχνε τα παιδιά της προς σπουδές και καταξίωση, στην πράξη τα απειλούσε με τον φόβο της ανέχειας και της φτώχειας που είδαν από τους παπούδες μας. Τα μέσα προτροπής ήταν ο φόβος και η ενοχή ("αχ εμείς δεν είχαμε να φάμε", "που να έρθει καμμιά πείνα", "σπούδασε να ανοίξεις τα μάτια σου" κλπ) και ο στόχος ήταν να κάνουμε οτιδήποτε ώστε να "έχουμε" και να ταιριάζουμε με ό,τι είχε ήδη κατακτηθεί, όχι να απλώσουμε τα φτερά μας! Κανείς δεν ήθελε να ακούσει για ρίσκο, επένδυση, διαφορετικότητα, επιχειρηματικότητα. Όλοι ήθελαν με ένα μαγικό τρόπο τα παιδιά τους να σπουδάσουν γιατροί, δικηγόροι, οικονομολόγοι, να έχουν όλοι δουλειές, να μην χάσουν όσα είχανε και να βγάλουν κι άλλα! Να κάνουν μόνο ότι έκαναν όσοι «τα κατάφεραν», λες και η επιτυχία είναι copy-paste. Ήθελαν να παίξουμε άμυνα ενώ ήταν ώρα για επίθεση. Αυτή η νοοτροπία ανάγκασε πολλούς να στερηθούν την φυσική τους κλίση αδρανοποιώντας δυνατότητες που δεν ακολουθήθηκαν ποτέ. Και φυσικά γιγάντωσε το δημοσιο-υπαλληλίκι κι έφερε την μετριότητα, το "τόσο-όσο να περνάμε", την μη-προσπάθεια. Εκείνη η γενιά είχε κατακτήσει το 3ο επίπεδο Maslow, ήταν μια ασφαλής κοινωνία με ικανούς πόρους και σφιχτούς δεσμούς. Οπότε δικιά μας δουλειά ήταν να ανεβούμε στο επόμενο επίπεδο ιεραρχίας αναγκών: το «μπορώ κι εγώ»! Μια ξεχωριστή θέση στην αγέλη. Και για να το κατακτήσεις αυτό πρέπει να ξέρεις τι είσαι που σε κάνει να ξεχωρίζεις από όλους τους άλλους. Εμείς απλά κοιτάξαμε να κάνουμε ό,τι έκαναν οι άλλοι. Αυτοί που καβαντζώθηκαν.
Καβάντζες.
Πόσο ταλέντο θυσιάστηκε στον βωμό της σιγουριάς; Πόση ικανότητα θάφτηκε κάτω από το "έλα μωρέ τώρα, ποιος ασχολείται;" Πόσο μεροκάματο κρύφτηκε πίσω από την μεγαλοστομία της σιγουριάς και πόση δειλία πίσω από το brainwash της "ασφάλειας"; Πόσοι γιατροί, δικηγόροι, δάσκαλοι και λογιστές θα μπορούσαν να είναι εξαιρετικοί μουσικοί, αγρότες, μηχανικοί, έμποροι; Πόσος χρόνος χαμένος από επιλογές φόβου, ενοχής & άγνοιας; Πόσοι καφετζήδες, σουβλατζήδες, κομμώτριες, μπουζουξήδες, θα ήταν καλύτεροι ως υπάλληλοι; Πόσοι υπάλληλοι θα είχαν γίνει εξαιρετικοί ιδιώτες εάν μάθαιναν την επιχειρηματικότητα; Πόση προστιθέμενη αξία καταδικασμένη από την επιδότηση της επιχειρηματικότητας ανάγκης; Πόση υπεραξία στερούμαστε επειδή ο κόσμος αντί να αριστεύει, ταιριάζει; Τι τίμημα πληρώνουμε για όλο αυτό το αόρατο κόστος του να αποδίδουμε λιγότερο από ότι μπορούμε; Πόσα σκουπίδια ανεχόμαστε επειδή συμβιβαζόμαστε με το "τόσο-όσο να περνάμε"; Πόσο πιο παραγωγική θα ήταν η κοινωνία, εάν ήξερε ο καθένας την κλίση του; Πως είναι δυνατόν να προκόψει ένας άνθρωπος που κάνει κάτι που δεν θέλει; Πως είναι δυνατόν να ανταγωνιστεί ο "με το ζόρι" τον Ικανό; Πως να μην φαλιρίσει μια κοινωνία η οποία την ευημερία της δεν την επένδυσε αλλά την καταχράστηκε και δεν έμαθε σε κανέναν να αριστεύει, να στοχεύει, να παλεύει και να αναρριχάται την ιεραρχία ικανότητας;
Η φύση δεν γουστάρει τα κενά. Εάν ο ικανός δεν αναρριχάται,
κάποιος άλλος θα πάρει την θέση του.
Όταν μια κοινωνία και μια οικονομία δεν αποτελείται από ανθρώπους που γνωρίζουν τις δυνατότητές τους και τις εξαντλούν, η ζημιά έχει και δευτερογενείς επιπτώσεις. Όταν η ιεραρχία ικανότητας δεν πληρείται στην κορυφή τότε θα έρθει ο αριβίστας και θα συμπληρώσει την θέση. Θα βασιλέψει αυτός και ο τρόπος του. Γύρνα και δες ποιους έχουμε για πρότυπα, ποιους θαυμάζουμε, ποιοι άνθρωποι, συστήματα και αξίες επικράτησαν. Εκεί που η ιεραρχία διαχωρίζει ρόλους & ικανότητες, εκεί που η παραγωγικότητα εκτοξεύεται και η πραγματικότητα αποκαλύπτει ποιος αξίζει να θαυμάζεται και ποιος όχι, εμείς αυτές τις θέσεις τις αφήσαμε και τις κατέλαβαν οι μέτριοι, οι ανίκανοι, οι δικτυωμένοι, οι συντεχνιακοί, οι βολεμένοι, οι τηλεπερσόνες, οι τυχοδιώκτες, γιατί όλοι οι υπόλοιποι είμασταν πολύ απασχολημένοι να την περνάμε "τόσο-όσο" να μην μας κοστίσει εκείνο που είχαμε. Και έτσι καταλήξαμε να θαυμάζουμε την καφρίλα, την μεσιτεία, την εργολαβία, το θράσσος, το "μέσο", την αρπαχτή. Και λέμε επιχειρηματία τον ευκαιριακό ενώ τον πραγματικό επιχειρηματία που δημιουργεί Αξία και Πλούτο τον κατηγορούμε, τον χλευάζουμε, τον σαμποτάρουμε, τον διώχνουμε. Τον έναν και μοναδικό λόγο στον οποίο η δυτική κοινωνία χρωστάει τον πλούτο της (ελεύθερη αγορά) εμείς δεν μάθαμε να τον αναπαράγουμε.
Ίσοι μπορεί να είμαστε, ίδιοι όμως δεν είμαστε.
Δεν είμαστε όλοι για όλα. Έχουμε ο καθένας τα δικά του χαρίσματα, δικά του ταλέντα, δικά του μέτρα, δικές του δυνατότητες, δικές του ιδέες. Όλες οι δουλειές, όλες οι επιχειρήσεις, όλες οι θέσεις, όλες οι εργασίες, δεν είναι ίδιες. Δεν έχουν ίδιες δυσκολίες & ευθύνες. Εάν δεν κάνει επιχειρήσεις ο Ικανός ποιος θα δώσει δουλειές; Εάν δεν ακολουθήσει ο Συνεπής ποιος θα εκτελέσει το πλάνο; Εάν δεν ηγηθεί ο Ηγέτης ποιος θα μας οδηγήσει στην ευημερία; Πως θα συμπληρωθεί ένα παζλ με κομμάτια που παλεύουν να χωρέσουν εκεί που δεν ταιριάζουν; Κοίτα γύρω σου. Η αρχή της γνώσης είναι η παρατήρηση. Δες τι κάνουν οι άλλοι. Όχι τους στραβούς και τους μέτριους. Τους καλούς κοίτα, τους άριστους! Και τότε θα αντικρύσεις ανθρώπους που με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, αυτό που κάνουν "το χουν". Τους έρχεται φυσικό. Ρέει από μέσα τους χωρίς καν να προσπαθούν. Οι καλύτεροι είναι εκείνοι που αυτό που κάνουν το ήθελαν εξαρχής. Που το χουν μέσα τους. Το έμαθαν, το βρήκαν, κάποιος τους το δειξε. Έκλεισαν τα αυτιά τους στις σειρήνες άλλων δρόμων και ακολούθησαν την κλίση τους. Βρες αυτό που είσαι. Μπορεί να σου πάρει καιρό αλλά αυτή είναι η μια δουλειά που έχεις στην ζωή σου. Κάνε μια βουτιά μέσα σου και βρες την πρωτόλεια ουσία σου, εκείνα τα χαρίσματα και τις κλίσεις που σε κάνουν να ξεχωρίζεις. Βρες τι κάνεις καλύτερα από τους άλλους και μεγένθυνέ το. Βρες τι είναι εύκολο για σένα και δουλειά για όλους τους άλλους. Και δως του ό,τι έχεις και δεν έχεις.
